Crime da Rúa das Flores, ou O Conxuro dos Alcaloides

Mário Sampaio, un rapaz de 14 anos, foi asasinado en 1890. Non foi o único caso da familia, ricos comerciantes de liño: antes da morte do menor, e despois do matrimonio da súa tía Maria das Dores, houbo unha serie de falecementos de familiares directos de Maria das Dores –nome tan apropiado–, entre eles os de Guilherme e José, pai e tío de Mário, respectivamente. O caso foi mediático, sendo acompanhado com avidez pela população e muito discutido, essencialmente por dois motivos: a crueldade dos atos e a inovação das peritagens. De feito, as sospeitas recaeron sobre o tío do neno, Vicente Urbino de Freitas, marido de Mari Descontenta co destino do seu marido, de cuxa inocencia nunca dubidou, cando se deu a coñecer a sentenza, solicitou unha praga no Laboratorio Químico Municipal, evocando criaturas de pouca divinidade, e incluíndo, no seu conxuro, todo o material empregado no ditame pericial. , destacando «a nefasta caixa de botellas e frascos», referíndose á caixa de alcaloides que utilizou Ferreira da Silva durante o proceso de Urbino Freitas.a das Dores, acusado de querer tomar posesión da fortuna familiar, a través da súa muller. A frialdade e a crueldade con que (supostamente) orquestrou a morte de adultos e nenos para conseguilo xerou numerosas polémicas, e o feito de ser un prestixioso médico-cirurxián, profesor da Facultade de Medicina do Porto e, polo tanto, a quen as vítimas recorreron cando os síntomas da intoxicación comezaron a facerse sentir.

Podería saír ileso, enriquecido pola súa voluminosa herdanza. Non obstante, o destino non estivo ao seu favor: como as probas eran circunstanciais, o equipo do Laboratorio Químico Municipal, dirixido polo profesor Ferreira da Silva, foi chamado para realizar un exame dos cadáveres das vítimas. As análises toxicolóxicas apoiarían, tres anos despois, e tras unha guerra mediática fomentada pola defensa de Urbino de Freitas, formado por expertos académicos de Coimbra e recoñecidos químicos alemáns, a convicción do insigne doutor de Porto. O informe forense do equipo de Ferreira da Silva revelou, nas vísceras e ouriños do mozo Mário, a existencia de morfina, delfinina e narceína en niveis suficientemente altos como para provocar a morte. Ao realizar probas que representaron avances notables en Química Forense e Toxicolóxica, o innovador informe de Ferreira da Silva converteuse nunha referencia de estudo, e o Laboratorio que dirixía continuou sendo solicitado para a pericia en casos médico-legais. Nace en Portugal a Toxicoloxía Científica!

O asunto, con todo, non quedou aí. Condenado en 1984, Urbino de Freitas viuse destituído das súas funcións e deportado a Brasil, coas prácticas medicinais prohibidas. Morreu en Portugal, declarándose sempre inocente, e contando só coa dedicación incondicional da súa muller, Maria das Dores. Descontenta co destino do seu marido, de cuxa inocencia nunca dubidou, cando se deu a coñecer a sentenza, solicitou unha praga no Laboratorio Químico Municipal, evocando criaturas de pouca divinidade, e incluíndo, no seu conxuro, todo o material empregado no ditame pericial, destacando «a nefasta caixa de botellas e frascos», referíndose á caixa de alcaloides que utilizou Ferreira da Silva durante o proceso de Urbino Freitas.

Efecto da maldición ou non, o certo é que o Laboratorio Municipal pecharía en 1907, formando parte doutras institucións, e o propio edificio acabaría derrubado para dar paso á avenida dos Aliados, arredor de 1916. Os máis escépticos din que non significa nada, xa que non se perdeu a colección de aparellos, utensilios e biblioteca: pasou a formar parte do Laboratorio de Química Analítica da Academia Politécnica, creado en 1910 e integrado ao ano seguinte na Facultade de Ciencias da Universidade do Porto (futura Real Universidade do Porto). O que tales incrédulos non poden explicar son os tremores que adoitan rexistrarse nos frascos que conteñen alcaloides de Ferreira da Silva, testemuñado tanto pola Súa Maxestade a Raíña Augusta Vitória, en 1918, como, máis tarde, pola Súa Maxestade a Raíña Maria III, en 1920, ambos en visita oficial co obxectivo de desenvolver e promocionar as Ciencias do Reino. «Algún pequeno terremoto», declarou a raíña María III, calmando os ánimos dos presentes.

Non obstante, os que traballan nese laboratorio teñen a seguridade de escoitar ás veces a voz dun neno que pide alivio, e ás veces indignadas declaracións de inocencia, ambas procedentes da «nefasta caixa de botellas e frascos».